PORADNIK - RURY STALOWE - 8.wydanie 2012

27 Owalność, mimośrodowość Owalność (nieokrągłość) jest definiowana jako różni- ca między największą i najmniejszą wartością średni- cy zewnętrznej w danym przekroju poprzecznym rury. Owalność jest dopuszczalna w zakresie tolerancji śred- nicy zewnętrznej. Dla rur precyzyjnych (patrz str. 60 i dalsze) obowiązują wartości z tabel wymiarowych: - dla rur nie obrobionych cieplnie - dla średnicy wewnętrznej O = D max -D min (wartość absolutna w mm) O = 100(D max -D min )/D (wartość względna w %) Mimośrodowość (niewspółśrodkowość) to miara (wiel- kość) różnicy między środkami średnicy zewnętrznej i wewnętrznej. Mimośrodowość jest dopuszczalna w za- kresie tolerancji grubości ścianki i wyliczana jest z gru- bości ścianki w jednym przekroju poprzecznym: (T max -T min) /2 (wartość absolutna w mm) 100(T max -T min )/(T max +T min ) (wartość względna w %) Tolerancje (odchyłki graniczne) dla średnicy zewnętrz- nej, średnicy wewnętrznej i grubości ścianki obowiązują zawsze tylko dla dwóch danych wartości. Graniczne war- tości trzeciego wymiaru można uzgodnić tylko dla rur precyzyjnych. Tolerancie [mm] Średnica zewnętrzna Tolerancje średnicy zewnętrznej Tolerancje grubości ścianki D < ≤ 219,1 ±1% lub ±0,5 mm* ±12,5 % lub ±0,4 mm* * obowiązuje większa z wartości, patrz również wartości w poszczególnych normach narodowych Tolerancje wymiarów według ISO 1129 Średnica zewnętrzna Grubości ścianki D 2 = ±1 %, min ±0,50mm T 2 = ±12,5 %, min ±0,40 mm D 3 = ±0,75 %, min ±0,30mm T 3 = ±10 %, min ±0,20 mm D 4 = ±0,50 %, min ±0,10mm T 4 = ±7,5 %, min ±0,15 mm T 5 = ±5 %, min ±0,10 mm Tolerancje zależą od metody produkcji rur, rodzaju stali i obróbki cieplnej. (Nazwa normy patrz str. 36.) Pozostałe wymiary i rury precyzyjne są produkowane poprzez kształtowanie (ciągnienie) na zimno. 5. Rosyjskie normy GOST i już zastąpione normy ČSN i STN zawierają też rury z innymi wymiarami nominalnymi niż są pokazane w tabeli. Możliwa jest dostawa tych rur po uzgodnieniu. Chodzi o średnice zewnętrzne 28, 32, 35, 40, 76, 89, 102, 114, 121 i 140 mm i grubości ścianek 2,5 / 2,8 / 3 / 3,5 / 5,4 / 5,5 / 6 / 6,5 / 7 / 7,5 / 8,5 / 9 / 9,5 / 12 mm. 6. Wymiary rur stalowych według standardów amerykańskich (Tubes i Pipe), standardów API, rur do gwintowania i rur dostarczanych według norm japońskich JIS są pokazane w dalszych tabelach wymiarów. Oddzielnie są też przedstawione tabele wymiarowe rur sta- lowych dużych średnic spawanych wzdłużnie łukiem. (patrz też str. 8) 7. W literaturze specjalistycznej przedstawione są również normy ISO. Dla wymiarów i mas rur stalowych z końcami gładkimi obowiązuje ISO 4200, system tolerancji jest w normie ISO 5252. ISO 1129 zawiera wymiary, tolerancje i masy rur stalowych na kotły, przegrzewacze i wymienniki ciepła. 8. EN obowiązujące dla poszczególnych rodzajów i grup rur stalowych (np. rury do urządzeń ciśnieniowych) zawierają też własne tabele wymiarowe. Wymiary w nich zawarte są wybrane z EN 10220. W tabelach przeglądowych poszczególnych grup rur są jako normy wy- miarowe pokazane numery EN ważnych dla danego rodzaju rur (np. EN 10216-1). Normalna grubość ścianki dla danej średnicy zewnętrznej według DIN 2448 5 5,4 5,6 6,3 7,1 8 8,8 10 11 12,5 1,73 1,85 2,01 2,12 2,10 2,21 2,47 2,61 2,68 2,52 2,66 2,73 2,70 2,86 2,94 3,08 3,28 3,37 3,68 3,30 3,52 3,62 3,96 3,33 3,54 3,65 3,99 3,54 3,77 3,88 4,26 3,70 3,94 4,06 4,46 4,07 4,34 4,47 4,93 4,32 4,61 4,75 5,24 5,76 6,31 4,61 4,93 5,08 5,61 6,18 6,79 4,87 5,21 5,37 5,94 6,55 7,20 5,34 5,71 5,90 6,53 7,21 7,95 8,57 9,45 5,67 6,07 6,27 6,94 7,69 8,48 9,16 10,1 6,04 6,47 6,68 7,41 8,21 9,08 9,81 10,9 6,41 6,87 7,10 7,88 8,74 9,67 10,5 11,6 6,82 7,31 7,55 8,39 9,32 10,3 11,2 12,4 7,21 7,74 8,00 8,89 9,88 11,0 11,9 13,2 8,01 8,60 8,89 9,90 11,0 12,2 13,3 14,8 16,00 17,22 8,38 9,00 9,31 10,4 11,5 12,8 13,9 15,5 16,82 18,65 8,77 9,42 9,74 10,8 12,1 13,4 14,6 16,3 17,66 19,60 9,56 10,3 10,6 11,8 13,2 14,7 16,0 17,9 19,40 21,58 10,3 11,1 11,5 12,8 14,3 16,0 17,4 19,5 21,13 23,55 11,9 12,8 13,3 14,8 16,5 18,5 20,1 22,6 24,6 27,5 12,7 13,7 14,1 15,8 17,7 19,7 21,5 24,2 26,3 29,4 13,5 14,5 15,0 16,8 18,8 21,0 22,9 25,7 28,0 31,4 15,0 16,2 16,8 18,8 21,0 23,5 25,7 28,9 31,5 35,3 15,8 17,0 17,6 19,7 22,0 24,7 27,0 30,3 33,1 37,2 23,2 26,0 28,4 32,0 34,9 39,2